به گزارش خبرگزاری «حوزه»، حجت الاسلام والمسلمین علی بخشی از پژوهشگران حوزه در نشست علمی ماهیت ویژگی های اساسی مدیریت از دیدگاه اسلامی(خطوط اصلی تشابه و تمایز با دیدگاه های غیر اسلامی) در زمینه علم مدیریت به ارایه مباحثی پیرامون موضوع بحث پرداخت.
در ابتدای این نشست علمی، حجت الاسلام والمسلمین علی دهقان دبیر این نشست گفت: نشستها و جلساتی که در انجمن مدیریت اسلامی برگزار می شود در زمینه رشد و زایش نگاه های جدید در عرصه مدیریت اسلامی است.
وی افزود: خیزش بسیار خوبی در زمینه علوم تخصصی در حوزه انجام شده است و انجمن علمی مدیریت اسلامی حوزه یکی از نهادهایی است که سعی در بهادادن به نظریات جدیدی است که تحلیلگران وپژوهشگران حوزوی مدیریت دارند و به همین خاطر نشست هایی را در این زمینه برگزار می کند.
دبیر نشست علمی خطوط اصلی تشابه و تمایز با دیدگاه های غیر اسلامی گفت: در این نشست نگاهی مقایسه ای بین دو نگاه مدیریت اسلامی و غربی انجام می شود و دیدگاه های رایج غربی نقد شده و دیدگاه های اسلامی به عنوان مدل تاثیرگذارتر، اثبات می شود.
وی خاطرنشان کرد: هدف از ارایه این بحث، نشان دادن برخی نقاط چالش خیز و کلیدی در مورد بحث و چگونه منازعات علمی، حتی طرفداران مدیریت اسلامی به ایجاد جرقه های ذهنی و کشاندن افکار به برخی خلاهای علمی در این زمینه است.
در ادامه حجت الاسلام والمسلمین علی بخشی عضو هیئت مدیره انجمن مدیریت اسلامی حوزه گفت: لزوم توجه به نقش مفاهیم در نظریه پردازی و مباحثات و منظرات علمی از مهمترین مسایلی است که باید در این گونه نشست ها به آن توجه کرد؛ در این زمینه بیشتر نزاعات به این دلیل بوده است که مفاهیم مورد بحث به خوبی بیان و تبیین نشده است.
وی افزود: در این زمینه باید بین دو دیدگاه و شخصی که با استفاده از مبانی و اصطلاحات علم مدیریت به بیان مباحث مدیریتی دینی می پردازد و افرادی که تنها نگاه دینی دارند و کمتر به مباحث مدیریتی زایش شده از ذهن خود سود می برد تفاوت قائل شویم.
عضو هیئت مدیره انجمن علمی مدیریت اسلامی حوزه تصریح کرد: تفاوت دیدگاه مورد نظر ما با دیدگاه متداول در باره قلمرو معنایی و مصداقی سازمان از جمله این مباحث است؛ دیدگاه غربی، سازمان را از فرد آغاز می کند و سپس وارد مباحث دیگر انجام می دهد؛ حال ممکن است یک فرد با نگاه دینی بخواهد این مفهوم و اصطلاح را استفاده کند، ولی قطعااین دو نگاه با هم یکی نیستند.
محقق حوزه اظهارکرد: این دیدگاه به خاطر متاثر بودن از مفهوم توحید و وحدت در همه ابعاد آن به نظر می رسد دارای اصالت، استقلال و جامعیت نسبی می باشد؛ از این رو می گوییم اینکه سطح سازمانی بیشتر مورد کاربردی جوامع علمی است منافاتی ندارد با اینکه ما در تحقیقات خود، سطوح دیگر از فرد تا جهان هستی را مورد مطالعه قرار دهیم.
پژوهشگر حوزه اظهارکرد: رویکرد مدیریت غربی، غیر دینی است و مبتنی بر فرضیه جدایی ین از عرصه های مختلف حیات اجتماعی بشر از جمله سیاست و مدیریت؛ رویکرد مدیریت اسلامی، دینی است و مبتنی بر نظریه وحدت دیانت با سایر عرصه های حیات اجتماعی از جمله سیاست و مدیریت.
حجت الاسلام والمسلمین بخشی گفت: مدیریت غربی در حد ایده آل مورد نظر جهان غرب به طور نسبی، جاری و ساری و پیاده شده است، یعنی دانشمندان غربی که مدیریت را عرضه کرده اند همانگونه که به عنوان یک علم به آن نگاه می کنند، همین مدل را پیاده می کنند.
وی افزود: مدیریت اسلامی در حد ایده آل مورد نظر قرآن هم اکنون پیاده شده نیست و انقلاب اسلامی نیز مدعی حرکت به سمت این مدل است نه اینکه این مدل ها کاملا پیاده شده باشد.
عضو هیئت مدیره انجمن علمی مدیریت اسلامی حوزه تصریح کرد: در نظریه مدیریت غربی، سبقه کارکردی به این مباحث اهمیت داده می شود؛ این مسایل تا حدی مورد توجه قرار می گیرد که در عرصه کارکرد در راستای اهداف سازمان قرار گیرد.
وی حوزه اظهارکرد: اما در دیدگاه اسلامی در عین تصریح به کاربردی آن به مبانی سطح تئوریک و فراتئوریک پرداخته می شود و از این نظر با دیدگاه هم طراز تعارضی وجود ندارد.
پژوهشگر حوزه اظهارکرد: اگر بخواهیم نظریه های اصیل را مطرح کنیم هیچگاه تعارضی در این بین ایجاد نمی شود و هر صاحب نظر مسلمان باید مبنای تئوری پردازی یکسانی را گرفته و بر اساس آن تئوری پردازی کند.
حجت الاسلام والمسلمین بخشی گفت: شناخت و تحقیق مدیریت غربی از این جهت که حد و مرزهای ارزشی و چارچوب های مکتبی ندارد آسانتر است؛ مدیریت اسلامی از این جهت از عمق و صعوبت شناختی و تحقق پذیری بیشتری برخوردار است.
وی افزود: تفاوت نگرش نسبت به موضوع محوری مدیریت غربی، انسان است ولی انسان به عنوان ابزاری در خدمت سازمان؛ اما در نگاه اسلامی سازمان و اهداف سازمان در خدمت تعالی انسان است؛ از نظر هدف، در نگاه غربی، هدف توسعه و رشد مادی انسانی است، ولی هدف نهایی در نگاه اسلامی تکامل و رستگاری بشریت و رسیدن به تکامل عبودیت الهی است.
عضو هیئت مدیره انجمن علمی مدیریت اسلامی حوزه تصریح کرد: در مدل غربی رو بناها و زیربنا ها بر اساس نگاه انسان محورانه است، ولی در نگاه اسلامی، حرکت خدامحورانه است و همه چیز بر حول محور توحید می گردد.
محقق حوزه اظهارکرد: مدیریت غربی به شناخت واقعی ابعاد وجودی و نیازهای انسان به عنوان موضوع اساسی مدیریت توجه اصولی و همه جانبه ندارد بلکه بر اساس اصول تفکرات ماتریالیستی از پرداختن و ورود به آن حوزه پرهیز کرده و گریزان است.
پژوهشگر حوزه اظهارکرد: مدیریت اسلامی بر شناخت همه جانبه انسان و ابعاد مادی و روحی و نیازها و انگیزه ها و هدف وسرانجام او تاکید دارد و بر اساس اصول و تفکر و جهانبینی الهی به ابعاد روحی انسان به عنوان بعد اصالتی او می نگرد.
حجت الاسلام والمسلمین بخشی گفت: مدیریت غربی دانشی است که انسانی را بریده از جریان خدا و آخرت معنی می کند، ولی مدیریت اسلامی موفقیت انسان را در گرو توجه به مبنا و توحید و معاد می داند؛ در نتیجه تعریف ما از موفقیت و خروجی سازمانی نیز متفاوت خواهد شد.
وی افزود: مدیریت غربی عقل و تجربه بشری را منبع تحول و تلاش علمی خود قرار می دهد ولی در مدیریت اسلامی از قرآن و سنت و سیره معصومین(ع) کمک گرفته می شود و بر اساس روش اجتهادی در این زمینه فعالیت علمی انجام می شود ولی از تجربه های بشری نیز غافل نیست.
عضو هیئت مدیره انجمن علمی مدیریت اسلامی حوزه تصریح کرد: مدیریت غربی با نگاه های مکتبی بیگانه است و خود، برای خود الگو ساز است و این سیستم مدیریتی توسط هر شخص یا یک گروه وضع می شود و در نهایت الگوهای انسانی را نهایی می داند؛ در مدیریت اسلامی بر اساس نگاه مدیریت الهی و در مدار مدیریت تکوینی و تشریعی این مدیریت با نگاه خاص دینی شکل می گیرد و به الگوهای تکوینی نظام خلقت نیز توجه می شود.
محقق حوزه اظهارکرد: با توجه به نگاه جهان هستی ونگاه به زمین وآسمان و آفریده های خدا و سازمان های جهان هستی می توان برای طراحی و تدوین اصول مدیریتی استفاده کرد که حتی نگاه کردن به یک درخت نیز می تواند برای ما الگوساز باشد.
پژوهشگر حوزه اظهارکرد: مهمترین محور افتراق بین مدیریت اسلامی با مدیریت رایج در غرب، موضوع ارزش ها و نظام ارزشی حاکم بر مدیریت است؛ به عبارت دیگر نظام های ارزشی در این دو نوع مدیریت به گونه ای خاص در فلسفه و اهداف و مبانی تاثیرگذار هستند.
حجت الاسلام والمسلمین بخشی گفت: مدیریت غربی از نظر فلسفه و مبانی بر اساس فلسفه نیازسازی و با هدف دوری از رنج و درد و لذت جویی زاده شده است و این روش به دانش بشری و تجربیات ادراکی بشری متکی است؛ در این نگاه اصول مدیریت نیز این روش و مبانی نشات گرفته است.
وی افزود: مدیریت اسلامی از نظر فلسفه و مبانی، مبتنی بر وحی و بر اساس فلسفه الهی و تلاش برای کسب کمالات انسانی و تسهیل برای رسیدن به هدف نهایی است؛ در این زمینه در عین نگاه کاربردی داشتن و نگاه به خارج، به مبانی روش نقلی وحیانی و اجتهادی خاص تکیه دارد و از تجربه و عقل و شهود نیز بهره می گیرد.
عضو هیئت مدیره انجمن علمی مدیریت اسلامی حوزه تصریح کرد: مدیریت اسلامی به دنبال حرکتی متوازن دارد که در این زمینه پژوهشگران می توانند نظریه جامع مدیریت اسلامی را با دو حرکت روشی متوازن قیاسی (مطالعه در مبانی قرآن و سنت و مبانی فلسفی) و استقرایی طراحی کنند.
محقق حوزه اظهارکرد: به معنایی دیگر با حرکت از پایین که تجربه و عنیت را مبنا قرار می دهیم می توانیم احکام و اصول را طراحی کنیم واز آن اصول به الگوهایی برسیم و در کنار این مساله الگوهای مکتبی( معصومین(ع) مبنا قراردهیم و عملکرد الگوها را در عینیت خارجی موضوعات مدیریت حرکت به سمت بالا را آغاز کنیم و اصول مدیریت را کشف کنیم و از این اصول مکتب و مبانی اصول مدیریت طراحی کنیم.
گفتنی است در ادامه این بحث، تحلیل گران و نظریه پردازان مدیریت اسلامی حوزه به ارایه نکات خاص خود در زمینه مورد بحث نشست پرداختند و در پایان جلسه نیز حجت الاسلام والمسلمین بخشی به ارائه دیدگاه های خود در این زمینه پرداخت.
